Άποψη του χωριού από το λόφο της Αγίας Τριάδας. Δεξιά η Γέφυρα του Σιώρη, στο κέντρο η Κοίμησις της Θεοτόκου.

Οι Χράνοι (Chranoi) αποτελούν προπύργιο της αρκαδικής γης, 12 χλμ ΝΔ της Μεγαλόπολης. Μορφολογικά, το χωριό βρίσκεται σε υψόμετρο 550 μ, αμφιθεατρικά χτισμένο ανάμεσα στους μεγαλόπρεπους ορεινούς όγκους του Τετράζιου όρους και του Ταϋγέτου. Διασχίζεται από την σιδηροδρομική γραμμή Τρίπολης – Καλαμάτας, με τις δυο σιδηροδρομικές γέφυρες εκατέρωθεν του χωριού να αποτελούν ζωντανά μνημεία βιομηχανικής κληρονομιάς του περασμένου αιώνα. Το χωριό έχει άπλετη θέα στον μεσσηνιακό κάμπο, που φτάνει μέχρι τη θάλασσα. Ο Χάραδρος, παραπόταμος του Πάμισου που πηγάζει στην Αγία Θεοδώρα Βάστα και τόπος ιδιαίτερου φυσικού κάλους, αποτελεί το φυσικό σύνορο με τη Μεσσηνία.

Γέφυρα Κοκκινόλακας αριστερά, Γέφυρα του Λάζου δεξιά.

Βόρεια βρίσκεται το Ίσαρη, κέντρο του Δήμου Λυκόσουρας από το 1846 στον οποίο ανήκε το “Χράνου”, όπως ονομαζόταν τότε το χωριό. Νοτιοανατολικά οι Χειράδες, έδρα του Δήμου Γαθεαί της πρώτης διοικητικής διαίρεσης της Υποδιοίκησης Μεγαλουπόλεως. Ανατολικά τα Παραδείσια εξασφαλίζουν την οδική σύνδεση του χωριού, ενώ το Φαναΐτι, το Δερβένι, το Νεοχώρι και το Χρούσα συμπληρώνουν τη γειτονιά μας. Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα το χωριό παίρνει τη σημερινή του ονομασία, ενώ παλαιότερες αναφορές του 18^ου αι. κάνουν λόγο για το “Granù” ή “Cranù”.

 Άποψη του χωριού από το λόφο του Σχολείου. Αριστερά ο Σιδηροδρομικός Σταθμός με τον υδατόπυργο και στο βάθος η Κοίμησις της Θεοτόκου.

Στην τελευταία απογραφή του 2021 το χωριό μας εμφανίζει 119 κατοίκους, το μικρότερο αριθμό από το 1846 που υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία. Την περίοδο του μεσοπολέμου καταγράφεται η μεγαλύτερη συγκέντρωση πληθυσμού, με υψηλότερη αυτή του 1928, με 798 άτομα. Έκτοτε, ακολουθεί τα χνάρια της φθίνουσας πορείας του πληθυσμού της Αρκαδίας και της ελληνικής επαρχίας γενικότερα, με τη μετανάστευση των δεκαετιών του ’50 και του ’60 να μειώνουν σημαντικά τους μόνιμους κατοίκους. Σήμερα, οι Χράνοι είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά του Δήμου Μεγαλόπολης και αποτελούν σημείο αναφοράς στη γύρω περιοχή για την όμορφη θέα, την περατζάδα στη γραμμή, τους φιλικούς ανθρώπους, το παρθένο περιβάλλον, τη ζωντάνια των καφενέδων, τις βρύσες και τα ξωκλήσια τους. 

Σήραγγα και τοίχος αντιστήριξης σιδηρόδρομου.

Τα χρόνια της ακμής του, οι κάτοικοι των Χράνων καλλιεργούσαν μεγάλες εκτάσεις με ελιές και συκιές, με ελαιοτριβεία και απεντομωτήριο να φροντίζουν για την επεξεργασία των καρπών τους. Ανεπτυγμένη ήταν και τη σηροτροφία, με αποτέλεσμα το χωριό να είναι γεμάτο με μουριές. Σιτηρά και αμπέλια συναντούσες κυρίως στην περιοχή του χωριού που έχει ορίζοντα προς τον κάμπο της Μεγαλόπολης και οι διάσπαρτοι νερόμυλοι φρόντιζαν για την παραγωγή αλεύρων, ενώ οι ληνοί σε κάθε γειτονιά έδιναν τα μεθυστικά κρασιά. Εργάτες και τεχνίτες εργάζονταν στο σιδηρόδρομο και αργότερα και στις εγκαταστάσεις του εργοστασίου της ΔΕΗ. Τα καφενεία και τα μπακάλικα φρόντιζαν για τις προμήθειες αγαθών και τη διασκέδαση του κόσμου, ενώ τα πανηγύρια αποτελούσαν σημείο αναφοράς για όλη την περιοχή, με αυτό του ΑϊΝικόλα στου Σπαρτινού, στις 9 Μάη, να δίνει το σήμα της έναρξης των πανηγυριών.

Άποψη του χωριού με θέα τον μεσσηνιακό κάμπο.

Σήμερα, ένα παραδοσιακό μπακάλικο-καφενείο και μια ταβέρνα φροντίζουν καθημερινά για τις μαζώξεις ντόπιων και επισκεπτών, ενώ το Πανηγύρι της Παναγίας το Δεκαπενταύγουστο αποτελεί κυριολεκτικά σταθμό στην περιοχή. Πριν καθίσετε, μια βόλτα στο μακρύ πεζόδρομο κατά μήκος της γραμμής, από τη Γέφυρα του Σιώρη στην είσοδο του χωριού μέχρι την πλατεία και από κει ως τον Σιδηροδρομικό Σταθμό του χωριού και λίγο παραπάνω στο ανακαινισμένο Δημοτικό Σχολείο, θα σας αποζημιώσει για την επιλογή σας. Πολλές κυκλικές πεζοπορικές διαδρομές θα σας αποκαλύψουν τις κρυμμένες ομορφιές του χωριού, από τον Αϊ Λια μέχρι την Κρυάβρυση και από την Αγία Παρασκευή ως την Κάτου Βρύση.

Άποψη από μια βόλτα στη γραμμή.

Η εξερεύνηση της σιδηροδρομικής γραμμής μέχρι τη Γέφυρα του Σαφλά είναι μια εξαιρετική εμπειρία, καθώς οι γέφυρες, οι γαλαρίες και τα τεχνικά έργα του σιδηρόδρομου πασχίζουν να κυκλώσουν τον Χάραδρο ποταμό, η διάσχιση του οποίου θα σας απογειώσει. Κι αν θέλετε να συνδεθείτε με άλλα Αρκαδικά Μονοπάτια, δεν έχετε παρά να κινηθείτε προς την Αγία Θεοδώρα του Βάστα ή το Χρούσα και το Ίσαρη, αλλά και να φτάσετε ως το Νεοχώρι και την Αγία Τριάδα Παραδεισίων.